Acute Demyeliniserende Encephalomyelitis (ADEM)

Acute gedissemineerde encefalomyelitis (ADEM) is een relatief zeldzame aandoening van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg), die vooral bij kinderen voorkomt. Kenmerk van de ziekte is het acuut ontstaan van neurologische uitvalsverschijnselen. Deze worden veroorzaakt door meerdere ontstekingen in het centrale zenuwstelsel. De schade die in het centrale zenuwstelsel ontstaat wordt veroorzaakt door het eigen afweersysteem. Daarom wordt ADEM ook wel een auto-immuunziekte (auto=zelf) genoemd. Door de ontstekingsreactie die hierbij ontstaat raakt myeline, de beschermende laag rondom de zenuwen, en ook de zenuw zelf beschadigd. De aantasting van het myeline is ‘demyelinisatie’.  Myeline zorgt er normaal gesproken voor dat signalen sneller worden doorgegeven. Dit is vergelijkbaar met de manier waarop isolatie van elektrische draden zorgt voor een betere geleiding van de stroom. De klachten die ontstaan zijn afhankelijk van de plaats van de ontsteking in het centrale zenuwstelsel.

De precieze oorzaak van ADEM is nog niet bekend. Vaak wordt een aanval van ADEM voorafgegaan door een infectie of, heel zelden, door een vaccinatie. De gedachte hier achter is dat een stukje van de bacterie of het virus die de infectie veroorzaakt of verwerkt is in de vaccinatie lijkt op een stukje myeline. Daardoor gaat het lichaam niet alleen de bacterie of virus te lijf, maar ontstaat er ook een reactie tegen het eigen myeline. Er treedt een soort kruisreactie op. ADEM kan echter ook optreden zonder voorafgaande ziekte.

ADEM is een monofasische ziekte. Hier wordt mee bedoeld dat de ziekte maar één keer optreedt. In een klein deel van de gevallen treden nieuwe bij ADEM passende symptomen op. In dit geval wordt er gesproken over Multiphasic Disseminated EncephaloMyelitis (MDEM), oftewel een nieuwe aanval van ADEM.